1999 yılı, Türkiye’de yapı güvenliği açısından bir milat kabul edilir. 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nde resmi rakamlara göre 17.000’den fazla insan hayatını kaybetti ve binlerce bina yıkıldı 🕯️
Bu acı tecrübe, yapı güvenliğinin önemini hem kamuoyuna hem de teknik dünyaya bir kez daha hatırlattı. Ardından gelen deprem yönetmelikleri, mühendislik hesaplarını ve yapı denetimini tamamen değiştirdi.
Peki 1999’dan önce yapılan binalar neden riskli kabul ediliyor? Gelin birlikte bakalım 👇
1️⃣ Yetersiz Deprem Yönetmelikleri
📅 1999 öncesinde yürürlükte olan yönetmelikler, bugünkü kadar detaylı ve bilimsel veriye dayalı değildi.
📉 Zemin sınıflandırmaları, ivme katsayıları, yük dağılımı gibi konular ya eksikti ya da genel geçer kabul edilirdi.
🔎 Bugünle karşılaştırırsak:
-
Taşıyıcı sistem analizleri daha ilkel
-
Deprem yükleri daha düşük hesaplanıyordu
-
Zemin etkileri çoğu projede göz ardı ediliyordu
2️⃣ Zayıf Beton Kalitesi ve Donatı Detayları
🧱 1999 öncesi binalarda en büyük sorunlardan biri de beton kalitesiydi.
Elle karılan beton, denetimsiz döküm, rastgele donatı yerleşimi çok yaygındı.
📌 Karşılaşılan tipik sorunlar:
-
Kolon donatılarında etriyelerin yetersiz olması
-
Düşük çimento oranı
-
Demirlerde paslanma, kesit kayıpları
-
Donatının yeterince ankrajlanmaması
🚫 Bu tarz eksiklikler, depremlerde ani ve göçmeye neden olan yıkımların başlıca sebebidir.
3️⃣ Yetersiz Denetim ve Ruhsat Süreçleri
👷♂️ Yapı denetim sistemi, 2001 yılında zorunlu hâle geldi.
📋 Yani 1999’dan önce yapılan birçok bina:
-
Kaçak
-
Eksik ruhsatlı
-
Denetimsiz olarak inşa edilmiş olabilir.
📢 O dönemlerde bir yapı “ayakta duruyorsa yeterlidir” anlayışıyla yapılıyordu. Bugünse “deprem anında da ayakta kalmalı” bilinci hâkim.
4️⃣ Taşıyıcı Sistem Problemleri
📐 Eski binalarda sıkça rastlanan sorunlardan bazıları:
-
Yumuşak kat (zayıf zemin katlar, örneğin otopark veya dükkân katı)
-
Asimetrik planlar
-
Taşıyıcı sistemde süreksizlikler
-
Merdiven boşluklarının kolon-kiriş sistemini zayıflatması
💥 Bu tür yapısal düzensizlikler, depremde binanın çökmesine sebep olabilir.
5️⃣ Kentsel Dönüşüm Gerekliliği
🏗️ Bu nedenlerle 1999 öncesi binaların büyük kısmı, kentsel dönüşüm kapsamında değerlendirilmektedir.
📌 Özellikle şu durumlarda hızlıca uzman incelemesi yaptırmalısınız:
-
Binanız 1999’dan önce yapıldıysa
-
Beton kalitesi bilinmiyorsa
-
Gözle görülür çatlak, eğilme, paslı demirler varsa
-
Taşıyıcı elemanlarda müdahale yapıldıysa (duvar kırımı, kolon kesimi vs.)
✅ Ne Yapılmalı?
🔎 Riskli binada yaşıyorsanız:
-
Bir yapı denetim firması ya da inşaat mühendisiyle değerlendirme yapın
-
Belediyenizin veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün riskli bina tespiti hizmetlerinden faydalanın
-
Kentsel dönüşüm imkanlarını araştırın (kira yardımı, faiz desteği vb.)
🔚 Son Söz: Yapılar Eskidikçe Değil, Güçsüzse Tehlikelidir
Her eski bina riskli değildir; ama 1999 öncesi yapılan yapılar, daha yakından incelenmesi gereken yapılardır.
🏠 Bir ev sadece barınak değil, aynı zamanda can güvenliği alanıdır.
Eğer yaşadığınız binanın riskli olduğunu düşünüyorsanız, harekete geçmek için bir depremin olmasını beklemeyin. SDR Mühendislik olarak, alanında donanımlı insanlarla çalışıyoruz. Kocaeli ili Darıca, Gebze, Çayırova bölgesinde hizmet vermekteyiz. Her türlü bilgiyi bizlerden alabilirsiniz.
📢 Unutmayın:
“Bina yıkılmaz, ihmal yıkar!”
